Overslaan en naar de inhoud gaan

Zoekveld

  • Agenda
  • Nieuws
Home

Regionaal landschap Meetjesland

  • Streek
    • Werkingsgebied
      • Akkers en akkerranden
      • Bomenrijen en dreven
      • Bossen
      • Hagen
      • Hoogstamboomgaarden
      • Houtkanten
      • Knotbomen
      • Poelen
    • Landschapstypes
    • Andere regionale landschappen
  • Werking
    • Landschap
      • Behaag je Tuin
      • Beplant het Landschap
      • Landschapsbeheer op Maat
      • Landschapsteams
      • Loket Onderhoud Buitengebied
      • Paard in het Landschap
      • Wijk op Maat
    • Natuur
      • Geïntegreerd Faunaplan
      • Gestroomlijnd Landschap
        • Splenterbeek-Ede
        • Wagemakers-Driesbeek
      • Natura 2000
      • Soortbescherming
        • Aal
        • Akkervogels
        • Bijen
        • Bruine kiekendief
        • Egels
        • Huismus
        • Kamsalamander
        • Kerkuil
        • Lieveheersbeestjes & co
        • Padden
        • Steenuil
        • Vleermuizen
        • Vlinders
        • Zwaluwen
      • Natuurbeheerplan Meetjeslandse Krekengebied
    • Educatie
      • Natuur met zorg
        • AZ Alma
        • Natuurrugzakken
        • Zilvergroen
      • Natuurgidsenwerking
        • Klimaatdokter
        • Natuur in je Buurt
      • Natuur op school
        • Buurten met erfgoed
        • Natuurlijke speel- en leerruimte
        • Moord in de Poel
        • Vleermuizenbundel
        • Zwaluwenpakket
      • Vormingen
      • Educatief materiaal uitlenen bij een gemeente
      • Meetjeslandse Speelvogels
        • Belevingskaart
        • Digitale spelletjestochten
        • Puzzelpagina
    • Recreatie
      • Bogaardendag
      • Trage wegen
    • Erfgoed
      • Bijzondere bomen
      • IOED Meetjesland
  • Samen aan de slag
    • Goed Geplukt
    • Goed Geknot
    • Landschapswedstrijd
    • Samen aan de slag met gemeentebesturen
    • Samen aan de slag met landbouwers
    • Samen aan de slag met inwoners
    • Samen aan de slag met ondernemers
    • Samen aan de slag met scholen
    • Vacatures en stage
  • Publicaties
    • Digitale versie drukwerk
    • Facebook
    • Jaarverslag
    • Landschapskrant
    • Nieuwsbrief
  • Over ons
    • Bestuur
    • Contacteer ons
    • Missie
    • Partners
    • Team
  • Beleef de omgeving van het Drongengoed

Huismus

Meetjesland  
Natuur
Hélène Quidé

Huismus

In het voorjaar worden de huismussen weer geteld (www.mussenwerkgroep.be, Vogelbescherming Vlaanderen). Huismussen waren nog nooit zo schaars als vandaag. Hun aantal is de laatste decennia vrijwel gehalveerd. Niet alleen in Vlaanderen maar in heel Europa en zelfs Azië bemerkt men deze trend. Ook de groepsgrootte neemt geleidelijk af. De verklaring moeten we wellicht zoeken in het verdwijnen van open ruimte en natuur in het landschap, te ‘propere’ tuinen en renovaties waarbij geen ruimte meer is voor nesten.

Onze Jan-met-de-pet en Huisje-tuintje-boompjevogel: de huismus in de RLM-kijker!

De aard van het beestje…

De huismus komt zowel in steden als in een landelijke omgeving voor. Als cultuurvolgers vertoeven ze graag in de buurt van mensen en nestelen ze liever onder dakpannen, in nissen of holtes in muren dan in bomen en struiken. Mussenhotelelletjes kunnen ook helpen. Toch zijn struiken, bomen en andere groene elementen in het landschap essentieel voor huismussen, als schuilplaatsen, voedselbronnen en nestgelegenheden.


Huismussen zijn honkvast en een kolonie kan generaties op dezelfde geschikte locatie verblijven. Door hun prettig getsjilp blijven de kleine groepjes bij elkaar. Kolonies van minder dan 5 mussen (meestal 1 tsjilpend mannetje) zijn gedoemd om te verdwijnen.


De mannetjes herken je aan de grijze pet, kastanjebruine zijden en een zwarte bef. De egaler gekleurde vrouwtjes verkiezen een grotere bef; deze mannetjes hebben meestal de beste nestplaats. Een mussenhuwelijk is voor het leven, slechts wanneer één van beide partners sterft wordt er een andere partner gezocht.

Wat schaft de pot?

Hoofdzakelijk granen en zaden. De jongen worden in het nest uitsluitend met insecten (vliegen, muggen, larven, bladluizen…) gevoed. Deze bevatten een hoog gehalte eiwitten die jonge huismussen nodig hebben om op te groeien. Je vindt ze zowel bij uitgebloeide planten, paardenvijgen, als kippenvoer…

Opportunist of langetermijnverliezer?

Ze passen zich snel aan en halen het beste uit hun situatie. Ze kunnen goed samenleven met de mens, bouwen hun nesten het liefst onder daken en vertoeven graag rond voederplaatsen van kippen. Toch ondervindt de huismus een drastische achteruitgang. Tuinen op het platteland scoren wel beter dan stadstuinen.

Steden té clean

Daken en muren worden te goed geïsoleerd: geen nestopeningen meer. Inheemse (on)kruiden en bloemen worden uit de tuinen geweerd en het gras wordt gemillimeterd afgereden. Ruige of verwilderde hoekjes verdwijnen in de steden. Kale pleinen, opgekuiste gevels en ‘steriele’ parken komen in de plaats. De grote afstand tussen verschillende groene elementen zijn voor mussen onoverbrugbaar.

Boerderijmussen

De landbouwcultuur is de afgelopen jaren sterk veranderd. Vroeger was de huismus niet weg te denken van een boerderij of koeienstal. Hier was voldoende nestgelegenheid, dierlijk voedsel voor de jongen én graan, alles waar huismussen verzot op zijn. Nu worden graanakkers veelal vervangen door maïs, wordt er efficiënter geoogst (geen graanresten) en verdwijnen groene elementen.

Interessante info lees je hier: www.stichtingwittemus.nl

RLM biedt mussenhotelletjes aan: www.rlm.be/samen-aan-de-slag/word-landschapsbouwer/6967

9 mussenweetjes

  1. In de prehistorie was de huismus opvallend zeldzaam in Europa. Het vroegste bewijs voor Noord-Europa is een beendervondst in Zweden (late Bronstijd 1.200 - 800 VC). Mogelijk hangt de opkomst van de huismus samen met de domesticatie van het paard.
  2. De Antwerpse schilder Frans Snyders schildert in de eerste helft van de 17de eeuw slechts één keer duidelijk een mannetjeshuismus af.
  3. De huismus komt ook aan bod in de literatuur. Vondel en Hooft schreven gedichtjes over de tamme mus van Suzanne Bartelotti. Het diertje was afgericht om Suzanne te assisteren bij haar borduurwerk. Het hanteerde ‘overkunstigh met zijn snavel Suzannes naald en trock gauw de draatjes door’. De vrijpostigheden die Suzannes mus zich veroorloofde, prikkelde de fantasie van de heren. Het vogeltje was erg ondernemend, pikte in de haren van het meisje en streek neer op ’’t hagelwit van haar borsjes alle beide’.
  4. Enkele dialectnamen voor de huismus zijn boerenmus, pannenklutser, papmus en straatloper.
  5. De eerste Nederlandse vogelnaam die in een schriftelijke bron voorkomt is mus. Die naam duikt op in de Wachtendonkse Psalmen, een Latijns psalterium uit de 10de eeuw met tussen de regels telkens de vertaling in het Oudnederlands.
  6. Een mus deed 23 000 dominosteentjes kantelen bij een recordpoging in 2005 in Leeuwarden. De mus werd (illegaal) afgeschoten en de dader kreeg een boete van 200€, door protest van het publiek.
  7. De huismus heeft zich mogelijk in de prehistorie verspreid door de uitbreiding van de landbouw van de mens te volgen. In Noord- en Zuid-Amerika, Australië en in Nieuw-Zeeland is de huismus op verschillende plaatsen uitgezet.
  8. In een havenstadje in Gambia kwam de mus mee met een Italiaanse boot.
  9. In China aten de mussen elk jaar opnieuw bijna de hele rijstoogst op. Dat werd zo erg dat Mao een landelijke verdelgingsactie tegen de mussen begon. Als mussen zouden sterven aan het opzwellen van rijst, dan had Mao nooit al die moeite hoeven doen, natuurlijk.

10 mussentips

  1. Klop iedere dag je tafelkleed buiten uit: broodkruimels of kaasrestjes voor de mussen!
  2. Kies voor een vogelvriendelijke tuin, waar het hele jaar door insecten en zaden te vinden zijn.
  3. Boeren kunnen hoekjes met graan laten staan.
  4. Massa’s bladluizen worden gevoerd aan hun jongen: veel lastpakken kwijt op natuurlijke wijze!
  5. Mussen foerageren op de grond of in laag struikgewas, zonder dekking zijn ze gemakkelijke prooi voor katten.
  6. Voeder een zaadmengsel, ’s winters leerden de mussen ook aan vetbollen te hangen!
  7. Onderdak: gebruik een ‘vogelvide’, mussennestkasten, of mussendakpannen. Meerdere bij elkaar, want mussen zijn koloniebroeders.
  8. Een waterschaal of vijvertje met aflopende oever en een zanderig plekje in de zon zorgen voor water- en stofbad. Haal er desnoods gewoon een stoeptegel uit!
  9. De buurt mobiliseren. Nodig buren, de straat, de gemeente uit om hetzelfde te doen. Mussen hebben een kleine actieradius, dus een netwerk van musvriendelijke plekken is essentieel.
  10. Een mussenhotel is een alternatief voor het gebrek aan nestplaatsen. Plaats ze zo hoog mogelijk, niet naar de west (regen)zijde gericht, liefst naar het zuidoosten.

Huismusnieuws

Huismus

De huismus bedreigd? Een thuis voor de huismus!

8 januari 2020

In het voorjaar worden de huismussen weer geteld (www.mussenwerkgroep.be, Vogelbescherming Vlaanderen). Huismussen waren nog nooit zo schaars als vandaag. Hun aantal is de laatste decennia vrijwel gehalveerd. 

Lees meer

Andere Natuur projecten

Soortbescherming

doorlopend

Bij soortgerichte acties worden concrete impulsen gegeven om meer en betere leefplaatsen te bieden en bestaande biotopen te bewaren, te verbinden en te verbeteren voor typische fauna en flora in het Meetjesland. 

Lees meer

Akkervogels

doorlopend

Alle hens aan dek voor onze ‘boerennatuur’ en onze akkervogels, want het gaat niet goed met de akkervogels in Vlaanderen. De Veldleeuwerik ging in 20 jaar maar liefst 95% achteruit! Met de andere akkervogels is het al niet veel beter gesteld.

Lees meer

Kerkuil

doorlopend

De kerkuil komt aan zijn naam door zijn associatie met kerken, nog steeds hun favoriete broedplaats. Vroeger joeg dit witte spook dat de nacht doorkliefde met een ijzingwekkende schreeuw de mensen de stuipen op het lijf. Nu is het een geliefde kerk- en schuurbewoner dat op zeer efficiënte wijze komaf maakt met muizen in de omgeving. 

Lees meer

Zwaluwen

doorlopend

Zwaluwen: klein, frivool maar dapper! Iedereen vindt zwaluwen schattige vogeltjes, met hun smokingpakje en hun druk gekwetter. We weten ondertussen ook dat het niet goed gaat met deze lentebodes die elke dag duizenden insecten verorberen. Hun achteruitgang heeft verschillende oorzaken: zowel de lange Afrikareis om te overwinteren, als de veranderingen in de landbouwactiviteiten, het verminderde voedselaanbod en het gebrek aan geschikte nestlocaties. Water in de buurt is ook onontbeerlijk voor de nestbouw.

Lees meer

Amfibieën

doorlopend

Door de jaren heen hebben veel poelen hun functie als veedrinkplaats verloren en verdwijnen ze uit het Meetjeslandse landschap. Naast de intrinsieke landschappelijke waarde vormen deze karakteristieke kleine landschapselementen ook waardevolle biotopen voor amfibieën, oever- en waterplanten, maar ook voor vogels, libellen, ...  

Lees meer

Steenuil

doorlopend

Steenuilen zijn sterk gelinkt aan kleine landschapselementen. Met de teloorgang van het landschap en omvorming tot eentonige akkers en weiden, hebben steenuilen het steeds moeilijker om broedgelegenheid en voedsel te vinden.

Lees meer

Poelen

doorlopend

Een poel of ‘put’ was oorspronkelijk een drinkplaats voor het vee. Nu onderhouden en graven we nieuwe poelen om hun landschaps- en natuurwaarde. Onder meer heel wat kikkers en salamanders vinden er hun thuis. Voeg zelf geen vissen toe, want zij verorberen de larven van waterdieren. Staat er water in je poel, dan komt het leven vanzelf.

Lees meer

Bossen

doorlopend

Regio Meetjesland is zeer divers en ook rijk aan enkele bossen. Het Drongengoedbos is onder andere het grootste aaneengesloten boscomplex in Oost-Vlaanderen. Daarnaast vinden we in het Meetjesland het Provinciaal Domein het Leen, de Lembeekse bossen en de Kwadebossen, Keigatbos, Kallekesbos, Reesinghebos, Torrebos en Zegbroek-Kattenbos.

Lees meer

Bijen

doorlopend

Behalve de bekende honingbij zijn er bij ons meer dan 150 soorten ‘wilde bijen’. De meeste leven niet in een kolonie (solitair) en zijn daardoor ook niet agressief. Veel wilde bijen graven zelf een gangetje in de grond, andere gebruiken bestaande gaatjes.

Lees meer

Natura 2000

vanaf 2018

Een aantal natuurgebieden uit onze regio zijn extra beschermd door Vlaanderen en Europa. In deze ‘habitatgebieden’ leven dieren en planten die elders nog maar weinig plek vinden. De habitatgebieden zijn deel van het Europese ‘Natura 2000 netwerk’, met bijhorende natuurdoelen om hen verder uit te breiden en te versterken.

Lees meer

Vleermuizen

doorlopend

Bunkers en kerkzolders vleermuisvriendelijk maken of hoe samenwerking loont! Kerkfabrieken, pastoors, de bunkerbeheerders/eigenaars, ANB, Waterwegen en Zeekanaal, Natuurpunt, JNM en RLM sloegen de handen in elkaar en ijverden voor bescherming van de leefruimte van vleermuizen in het Meetjesland. Aandacht ging vooral naar de kraamkolonies op kerkzolders, winterverblijfplaatsen in bunkers en ecologische verbinding met de bosgebieden.

Lees meer

Bruine kiekendief

doorlopend

Het Meetjeslandse krekengebied blijft nog altijd een belangrijk broedgebied voor de Bruine kiekendief. Het INBO (Instituut voor Natuur en Bosonderzoek) heeft hier al enkele jaren een project om de jongen te wingtaggen, zendertjes te bevestigen bij een aantal vogels, het trek- en foerageergedrag te bestuderen.

Lees meer

Paddenoverzetactie

ieder voorjaar

Om hun voortplantingspoel te bereiken moeten amfibieën zich aan een gevaarlijke oversteek wagen. De belangrijkste poel in het Landschapspark Drongengoed ligt vlakbij de Drongengoedweg. Heel wat kikkers, padden en salamanders moeten op hun tocht deze weg kruisen en daardoor eindigt voor veel beestjes de weg naar een nieuw leven helaas onder de wielen van de auto's.

Lees meer

Vlinders

doorlopend

Vlinders zijn naast frivole fladderaars ook belangrijke bestuivers van bloemen. Ze zijn verzot op nectar en die vinden ze in bloemen. Volwassen vlinders zijn niet zo kieskeurig en drinken nectar van verschillende bloeiende inheemse plantensoorten. Rupsen daarentegen, voeden zich maar met één of enkele soorten.

Lees meer

Aal

doorlopend

Rond maar weinig vissen in onze Europese wateren hangt zoveel mysterie als rond de Europese aal. Over de voortplanting was lange tijd zeer weinig geweten. 

Lees meer

Egels

Doorlopend

Egels zijn prikkelende tuinbewoners. Ze duiken geregeld op in tuinen waar ze zich te goed doen aan slakken, insecten en restjes van kattenvoer. Jammer genoeg gaat het niet zo goed met de egel. Doordat tuinen vaak afgesloten zijn moeten ze zich via de straatkant verplaatsen, waar ze al wel eens onder een auto terechtkomen. 

Lees meer

Natuurbeheerplan Meetjeslandse Krekengebied

2018-...

Het Meetjeslands krekengebied is een open poldergebied met daarin kreken, dijken en afwateringsgrachten. De kreken hebben een hoge ecologische waarde, ze maken dan ook deel uit van het Natura 2000-gebied ‘de Polders’.

Lees meer

Geïntegreerd Faunaplan

2020-2022

Het platteland kan heel wat ecosysteemdiensten leveren. De meest gekende ecosysteemdiensten zijn bestuiving en natuurlijke plaagbeheersing. De soorten die deze diensten leveren, helpen bij de beheersing van ziektes en plagen en het bestuiven van heel wat gewassen en planten. We zoeken naar win–winsituaties voor een duurzaam platteland via de uitwerking van een geïntegreerd faunaplan.

Lees meer

Padden

Doorlopend

Na hun winterslaap trekken padden, kikkers en salamanders massaal naar hun voortplantingspoelen. Daar zijn ze zo honkvast aan verbonden, dat ze geen rekening houden met het moordend verkeer.

Lees meer

Kamsalamander

Doorlopend

Kamsalamanders zijn onze grootste inheemse watersalamanders, de soort geniet Europese bescherming en vanuit Vlaanderen loopt er een soortbeschermingsprogramma.

Lees meer

Lieveheersbeestjes & co

Doorlopend

Pimpampoentje, pi(e)mpompulleken, emelbiestje… Onze symboolsoort voor 2021 kent heel wat benamingen in onze streek, maar wij houden het op lieveheersbeestje.

Lees meer

Streek

  • Werkingsgebied
  • Landschapstypes
  • Andere regionale landschappen

Projecten

  • Landschap
  • Natuur
  • Educatie
  • Recreatie
  • Erfgoed

Samen aan de slag

  • Goed Geplukt
  • Goed Geknot
  • Landschapswedstrijd
  • Samen aan de slag met gemeentebesturen
  • Samen aan de slag met landbouwers

Team & info

  • Bestuur
  • Contacteer ons
  • Missie
  • Partners
  • Team